HooibeestjeHet jaar 2020 zullen we ons herinneren als het jaar waarin het coronavirus rondging. We mochten niet naar het buitenland, en hadden dus alle tijd om hier in Nederland allerlei insecten op te sporen. Het plan was om dat bij de stapstenen gezamenlijk als werkgroep te doen, maar dat kon dus niet. We moesten allemaal afstand houden. Individueel en met kleine groepjes is er nog wel veel gedaan. De dagvlinders en libellen zijn geteld, ook de nachtvlinderval heeft regelmatig gestaan.
De dagvlinders staan vermeld in tabel 1. Er waren geen nieuwe soorten dit jaar, en ook de aantallen waren aan de magere kant, eigenlijk zoals in het hele land. Het Hooibeestje was wel weer aanwezig, nadat we hem hier in geen tien jaar gezien hebben.
De libellen staan in tabel 2. Ook hier waren de aantallen laag, zoals in het hele land, het aantal soorten die gezien zijn, was gemiddeld. De precieze oorzaak van de lage aantallen is niet helemaal zeker, het heeft in ieder geval ook te maken met de droogte van de afgelopen drie jaar.
De nachtvlinderval heeft 13 keer gestaan, tussen 12 maart en 13 november. Hiermee is de totaalstand van micro- en macronachtvlinders op 436 soorten gekomen. Alle waarnemingen zijn opgenomen in een landelijke database, zodat ze gebruikt kunnen worden in het berekenen van de nachtvlinderstand. Niet alle nachtvlinders zijn als imago (vlinder) gezien, er zijn ook soorten bij die aan de hand van mijnen genoteerd zijn. Mijnen zijn gangen in bladeren die door insectenlarven gemaakt worden en vaak heel soortspecifiek zijn.
Paardenkastanjemineermot, mijn
Paardenkastanjemineermot, imagoBekend zijn bijvoorbeeld de mijnen van de Paardenkastanjemineermot. Dit vlindertje zet zijn eitjes af in het blad van de Paardenkastanje, waar het rupsje een kenmerkende blaasmijn in het blad vreet. Het rupsje verpopt daarna in het blad en overwintert in afgevallen blad. Niet alle mineerders verpoppen in het blad, sommige soorten verlaten de mijn en verpoppen, bijvoorbeeld los in de strooisellaag. Het zijn ook niet alleen vlinders die mineren, er zijn ook diverse andere insecten, zoals vliegen of bladwespen.
Springende hazelaargalmug, gal 
Rozenmosgalwesp, gal Naast de mineerders zijn er ook gal-verwekkers. Hierbij zet een insect een eitje af en een stof die ervoor zorgt dat de waardplant een plaatselijke woekering van weefsel vormt (de gal) waarin de larve veilig op kan groeien. Ook deze zijn zeer soortspecifiek, als je de plant kent en de gal nauwkeurig bekijkt, kun je het insect determineren. En ook bij de gallen zijn het niet alleen vlinders, maar o.a. ook galmuggen, galmijten, galwespen. Een voorbeeld is de Springende hazelaargalmug, een andere bekende gal is de Rozenmosgalwesp. Het voordeel van gallen en mijnen zoeken is dat je het altijd kunt doen met regen of zon, ze vliegen niet weg dus je kunt rustig de tijd nemen om te fotograferen en de plant te determineren.
De lijst met overige insectenwaarnemingen is ook weer uitgebreid: alles bij elkaar hebben we ongeveer 750 soorten (25 dagvlinders, 436 micro-macronachtvlinders, 35 libellen en ruim 250 overige soorten) in het gebied aangetroffen door de jaren heen. Met wat gericht onderzoek zou daar nog veel bij kunnen komen. We zullen zien wat er in 2021 mogelijk is.
In het losse zand van het schuilhutje heeft een mierenleeuw haar eitjes afgezet, er waren volop kleine kuiltjes te zien waarin de larven op hun prooi zaten te wachten.
Begin augustus zijn de Stapstenen weer volgens de Sinusmethode gemaaid. In 2020 heeft de professionele organisatie Bossgroep Zuid, op verzoek van de gemeenten ’s-Hertogenbosch, een Beheerplan EVZ Maliskamp 2021-2025 opgesteld. Met voldoening valt daaruit te concluderen dat de daarin aanbevolen beheerwerkzaamheden in grote lijnen overeenkomen zoals die al 15 jaar door vrijwilligers van de werkgroep IVN Landschapbeheer worden uitgevoerd.
Alle waarnemingen die doorgegeven zijn (meestal met foto als bewijs), kun je bekijken op de site van waarneming.nl:
Of op waarneming.nl zoeken op locatie: Rosmalen – Loofaert Noord.
Tineke Cramer, januari 2021
Link naar waarnemingstabellen Stapstenen Groote Wetering:
Tabel_1._Dagvlinders_van_2005_tm_2020.pdf
Tabel_2._Libellen_van_2005_tm_2020.pdf
Tabel_3._Micro-_en_macro-nachtvlinders_2007_tm_2020.pdf
Tabel_4._Overige_insecten_2005_tm_2020.pdf
