Een twintigtal IVN-leden heeft op zondag 26 maart de oeverzwaluwwand bij het Engeler Meer weer broedklaar gemaakt. Het zand in de broedgaten werd vernieuwd en het voorland werd vrijgemaakt van wilgen en bramenopslag. Dit om ervoor te zorgen dat de oeverzwaluwen straks vrij aan kunnen vliegen. Er is hard gewerkt door de werkgroepen vogels en landschapsbeheer. Regelmatig vlogen er ijsvogels rond, die ook in de wand kunnen broeden. 

Meer foto's bij Oeverzwaluwwand Engeler Meer

Hovenier Peter van Dijk plant vijftig knotwilgen en drie appelbomen op de 'Appeldijk' aan het Engelermeer.

Het natuurgebied bij het Engelermeer heeft onze speciale aandacht. Zo wordt het regelmatig bezocht door het IVN met publiekswandelingen. Op deze pagina staat nog meer informatie.

Lees meer: Vijftig knotwilgen erbij op 'Appeldijk' aan Engelermeer

Er is druk gewerkt aan de 'opknapbeurt' van het Meer van Engelen.

Nieuwe paden zijn aangelegd, de toegankelijkheid verbeterd, een fietsenstallinkje gemaakt, speelmogelijkheden voor kinderen aangelegd, bruggetjes geslagen enz. 
Ga er eens kijken en volg de ontwikkelingen...

Vrije wandeling op paden, honden aan de lijn toegestaan.

Klik hier voor meer foto's.

Op zondag 22 maart 2009 is door 12 vrijwilligers van de Werkgroep Landschapsbeheer en de Vogelwerkgroep de oeverzwaluwenwand bij het Engelermeer weer broedklaar gemaakt.

Jan Ewijk was een uurtje eerder al begonnen met de bosmaaier om de wilgen en elzen om te halen. Dat scheelde ons een hoop werk en herrie. De aanvliegroute dient vrij te zijn en daarom moeten riet en boompjes verwijderd worden. Inspectie van de broedgaten bracht aan het licht dat er afgelopen jaar 28 nesten zijn gegraven. De gaten zijn schoongemaakt en weer gevuld met vers zand zodat de oeverzwaluwenwand weer klaar is voor de nestelende oeverzwaluwen. De oeverzwaluw is een koloniebroeder en een rode-lijst-soort vanwege de duidelijke afname en de geringe verspreiding. Zoals de meeste insecteneters brengen oeverzwaluwen de winter door in Afrika; de Nederlandse broedvogels trekken vooral naar de Sahel-zone. De Nederlandse oeverzwaluwen broedden van origine vooral in rivier- en beekoevers en stuivend duin.
Met de vastlegging van deze van nature zeer dynamische gebieden verdwenen de voor de soort geschikte oeverwallen, waardoor het broedbestand flink afnam. Een deel van de vogels vestigde zich vervolgens in door mensenhand geschapen 'oeverwallen' als dijken, dijkcoupures, zandwinputten en opgespoten terreinen. Door het verdwijnen van de zanddepots bij het Engelermeer is ca. 20 jaar geleden een kunstwand geplaatst om de oeverzwluw daar te behouden. Bij het vullen van de nestgaten is een kikker uit de winterslaap gekomen, zie foto.
Henk Vennix

Groen en water bepalen het gezicht van het Engelermeer. Maar het natuurgebied heeft nog lang niet de uitstraling die het zou moeten hebben. Dat vinden eigenaren gemeente 's-Hertogenbosch en Staatsbosbeheer. Met name de recreatiemogelijkheden zijn  voor verbetering vatbaar.

Het plan Haverleij is de laatste fase ingegaan. Daarmee komt ook de omgeving van het gebied nadrukkelijk in beeld. De algemene indruk is dat daar nog wel wat aan te verbeteren valt. De stalen damwanden bij de ingangen maken bepaald geen toegankelijk indruk. En ook aan het gevoel van veiligheid ontbreekt het nog wel eens. Staatsbosbeheer heeft samen met de gemeente 's-Hertogenbosch het voortouw genomen om het gebied ten noordwesten van het meer aantrekkelijker te maken. Met de verschillende woonwijken op steenworp afstand kan het gebied voorzien in een flink aantal vrijetijdsbehoeften.

Volop mogelijkheden

De huidige plannen voorzien in het plaatsen van een ooievaarspaal, het herstellen van de appeldijk en het planten van oude appelrassen, het opschonen van de vispaaiplaats en het vergroten van het wildbos.
In de tijdelijke dam die i.v.m. zandwinning door Boskalis is aangelegd, is spontaan een oeverzaluwenwand ontstaan. Als de dam kan worden behouden kan deze tevens als wandelparoute en wildpassage worden gebruikt.
Om de toegankelijkheid van het gebied te verbeteren worden extra wandelpaden bij de Haverlei en langs de A59 aangelegd.
De gemeente en Staatsbosbeheer gaan in de zomer van 2009 een schetsontwerp uitwerken. In september volgt de presentatie hiervan voor belangstellenden. 

De verwachting is dat begin 2010 met de uitvoering van de plannen kan worden begonnen. In 2011 moeten werkzaamheden zijn afgerond.

Sinds er zand gewonnen wordt uit de grond bij Engelen worden er oeverzwaluwnesten aangetroffen in de zandbergen. Deze bergen dienen wel een steile kant te hebben en het zand moet stevig genoeg zijn.
Omdat aan deze voorwaarden niet altijd voldaan wordt is een aantal jaren geleden onder de bezielende leiding van Henk Verweij een kunst-oeverzwaluwenwand geplaatst met aangrenzende vleermuizenkelder.
De wand bestaat uit een betonnen wand van ca. 25 m lang en 2 m hoog en bevat ca. 150 gaten. Achter tegen de wand aan ligt een berg zand die inmiddels met gras bedekt is. De gaten in de wand zijn met zand gevuld zodat de oeverzwaluwen hier een nest kunnen graven dat wel 1 m diep kan zijn.
In het voorjaar worden de oude nesten verwijderd en de gaten weer met vers zand gevuld. De oeverzwaluwen zijn (terecht) erg kritisch op de structuur van het zand want dit mag geen stenen of kleiklompjes bevatten. Verder moet de aanvliegroute naar de nestwand vrij zijn van obstakels.