Ligging: Het landgoed De Wamberg ligt tussen het dal van de Groote Wetering en dat van de Aa, binnen de gemeentegrenzen van Sint-Michielsgestel. De hoofdingang ligt aan de Berlicumseweg, tussen Rosmalen en Berlicum. 

Omvang: 155 ha. 

Toegankelijkheid: Het gebied is het hele jaar openbaar toegankelijk; er zijn twee wandelroutes aangelegd met rode respectievelijk gele paaltjes. Honden aan de lijn.
Eigenaar: Familie Van Rijckevorsel.
Beheer: Bosgroep Zuid.

Geschiedenis
Het landgoed is in het bezit geweest van de familie Van Lanschot (vanaf begin 17e eeuw) en later de familie Van Rijckevorsel (vanaf 1768). Op het landgoed staat het uit 1620 gedateerde kasteel Huis De Wamberg. In 1769 en aan het begin van de 20ste is het kasteel nog uitgebreid met onder meer een traptoren. Op het erf is nog een hardstenen put te zien uit de 16e eeuw. Op het landgoed zijn nog enkele oude Kempische boerderijen. Het woord 'wam' zou zijn afgeleid van 'wamen' ofwel modder doen opwellen. Men had er vaak last van hoog water. Ook nu nog staan sommige graslanden geregeld blank. Het landgoed wordt doorsneden door de Wambergse Beek en de Loopgraaf.
De van oorsprong woeste gronden werden ontgonnen om de nabijgelegen stad 's-Hertogenbosch van voedsel te kunnen voorzien. Zo ontstond een agrarisch landschap met akkers, weilanden en pachtboerderijen.
Dijkjes moesten het water weren. Op de terreingrenzen groeide hakhout en langs de zandpaden verrezen eiken.  Dichter bij het landhuis en op de Cloershorst lieten landgoedeigenaren een landschapsplan uitvoeren.

Gecultiveerd parklandschap
Mr. Frans van Rijckevorsel liet een landschapsplan maken voor zijn landgoed. Het werd vanaf 1890 in fasen uitgevoerd. Een opknapbeurt van siertuin en grachten hoorden tot dit plan. De hoger gelegen Cloershorst liet Van Rijckevorsel veranderen in een gecultiveerd parklandschap.
We zien nog de lanen, waterpartijen (voormalige turfstekerijen!), vergezichten en exotische bomen.
De bossen werden beplant met dennensoorten, eiken- en beukenbomen en struiken. Op De Wamberg vindt geregeld houtkap plaats. Dit gebeurt in het kader van het onderhoud als parkbos. (lees hier meer over de beheersmaatregelen op de Wamberg)

Flora
Wie Wamberg zegt, zegt: bomen! Ontdek de eiken op de oprijlaan en de berken langs de vijver met hun heksenbezems. De beplanting verraadt de geschiedenis van de Wamberg. We ontdekken oude bomen uit verre streken. Ze zijn wellicht ontsproten uit zaden die de toenmalige eigenaar Van Lanschot verkreeg via zijn handelsconnecties. Daarnaast staan weer inheemse struiken, zoals braam en vlier. De rododendron is weer echt een landgoedstruik. Men kon mooie sier maken met de bloemen. En het altijd groene karakter van deze 'buitenlander' was praktisch bij de jacht.
De Wamberg betekent ook: stinsenplanten. Dit zijn meestal voorjaarsbloeiers, bolletjes die gaan bloeien voordat de bomen in blad zijn. In maart en april kunnen we genieten van speenkruid, bosanemonen en narcissen, onder meer langs de oprijlaan.

  
Fauna
Let eens op de vele spechtengaten in de bomen op het landgoed. Deze worden niet alleen gebruikt door de spechten zelf. Een ander vogeltje, de boomklever, kraakt vaak een leegstaand spechtenhol. Hij maakt dan wel met modder het toegangsgat kleiner, zodat rovers niet kunnen inbreken!
Vleermuizen jagen in de schemering boven de vijver naar prooi. Eenden en andere watervogels strijken neer op het water.

Dassen

Langs de Hasseltsedijk wonen enkele dassenfamilies in burchten. Door de aanleg van het Máximakanaal is het leefgebied van de das ter hoogte van het landgoed verstoord. Rijkswaterstaat draagt er zorg voor dat het leefgebied voor de das behouden blijft op landgoed de Wamberg. 

Op landgoed de Wamberg liggen verschillende dassenburchten, de meest gebruikte ligt net buiten het tracé van het Máximakanaal. Rijkswaterstaat faciliteert de dassen zodanig dat zij in het huidige leefgebied kunnen blijven. Hierin wordt voorzien door de aanleg van de kunstburcht. Omdat door de aanleg van het kanaal leefgebied van planten en dieren, waaronder de das, verloren is gegaan, treft Rijkswaterstaat maatregelen die het leefgebied van de das aantrekkelijk en veilig houden. Het gaat om rasters langs de Berlicumseweg, een looprichel onder de brug van de Groote Wetering en extra bomen en struiken op de route van de kunstburcht naar de al aanwezige dassentunnels onder de Hasseltsedijk.

De locatie voor de kunstburcht is zo gelegen dat deze ruim boven het grondwater komt te liggen. Hierdoor wordt een goede droogligging van de kunstburcht gewaarborgd. In de burcht worden ‘kamers’ aangebracht die met grond worden afgedekt. Overige kamers kunnen de dassen zelf in de aarde uitgraven. De totale oppervlakte bedraagt ca. 300 vierkante meter.

Sint-Janslaantje

Vanaf het speelhuis loopt een zichtlijn naar het west-zuidwesten richting de Sint Jan in 's-Hertogenbosch: het Sint-Janslaantje.

Vroeger werd deze laan ook gebruikt als verbinding tussen de Wamberg en Den Bosch. In de jaren 1960 was de Sint Jan nog goed te zien in het vlakke land; op de foto is een vaag silhouet te zien.

foto: Marcel van Roosmalen (1960)            foto: Ferd Sauter (2015)

Tegenwoordig wordt het zicht op het onderste gedeelte van de Sint Jan ontnomen door een geluidsscherm langs de A2 en door het blad aan de eikenbomen van het Sint-Janslaantje. Alleen in de winter zijn er nog vaag door de takken de middentoren (links) en grote west-toren (met gouden haan) te zien; we kijken dan schuin naar de oostkant van de Sint Jan.Ook de 'Jheronimustoren' in het Paleiskwartier valt tegenwoordig in de zichtlijn van het Sint Janslaantje, een rechthoekig wit gebouw, iets links van de Sint Jan.

foto: Ferd Sauter (2015), links 20x, rechts 60x vergroot (telescoop); rechts in het midden blinkt duidelijk de gouden haan.

Literatuur
R. de Vrind 's-Hertogenbosch, zeldzaam groen (Adr.Heinen Uitgevers, 2002)

R. van Eck en H. Vennix Hooge Heide, verrassingen in het stuifzand (Celadon, 2013)

Links
http://nl.wikipedia.org/wiki/wamberg
http://www.wawona.nl/HTML/natuur_wamberg.html
http://www.wawona.nl/HTML/geschiedenis_wamberg.html
http://www.nicklenderink.nl/?Portfolio/De_Wamberg_Den_Bosch

Duik in de wondere wereld van de paddenstoelen en ga op zoek naar de mooiste vormen en kleuren. Geniet van de herfst in het statige landgoed de Wamberg tussen Rosmalen en Berlicum. IVN-natuurgiden helpen u op uw zoektocht en laten u met nieuwe ogen het bos verkennen.

Zondag 24 september, 10-12 uur Verzamelpunt: Wamberg 8, 5258 SM Berlicum. Weg van Rosmalen richting Berlicum: Berlicumseweg, bij de Groote Wetering parallelweg inrijden. 

Aanmelden niet nodig, deelname is gratis, ook geschikt voor kinderen.