Insectenwgr Dagpauwoogjpg

Zag ik een bloesem
Die naar haar tak terugkeerde?
Ach het was een vlinder

Moritake (1472-1549)




 

In de Werkgroep Insecten komt een aantal mensen bij elkaar die geïnteresseerd zijn in het wel en wee van vlinders, libellen en andere insecten om ons heen.

Insecten zijn er erg veel, in de werkgroep kiezen mensen zelf met welke groep(en) ze zich bezig willen houden. Voor vlinders en libellen worden monitor-routes gelopen. Dit houdt in dat een route regelmatig op dezelfde manier gelopen wordt waarbij alle vlinders of libellen op dezelfde manier geteld worden. Zo zie je na verloop van tijd hoe het met de betreffende vlinders of libellen gaat en kunnen er, indien nodig, maatregelen genomen worden om het leefgebied te verbeteren. We houden excursies naar diverse gebieden. Ook wordt er door een aantal leden aan nachtvlinder-Insectenwgr Weidebeekjuffersinventarisatie gedaan. Bij deze inventarisaties en bij onze excursies komen we regelmatig andere insecten tegen. Deze proberen we dan op naam te brengen. We hebben ook bijscholingsavonden, waarop gekeken wordt naar een bepaalde groep insecten, bijvoorbeeld kevers. We proberen zoveel mogelijk van elkaar te leren, initiatief wordt zeer gewaardeerd.

Landelijke Vlinderdag
Jaarlijks op de eerste zaterdag in maart organiseert de Vlinderstichting een landelijke Vlinderdag, waar je je kennis uit kunt breiden: prachtige films, interessante lezingen en stands met o.a. de nieuwste boeken. Een ontmoetingsplaats voor vlinder- en libellenliefhebbers uit het hele land, waar we altijd wel met een afvaardiging van de werkgroep naar toe gaan!


Meedoen? 
Wil je eens meekijken met deze werkgroep of meer informatie over wat wij doen, neem dan contact op met de contactpersoon: Titia van Heusden (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.)  Ook zoekt de werkgroep iemand die de rol van coördinator op zich wil nemen.

 

Insectenwgr Leliehaantje

   

 

 

 

 

 

 

Voor inventarisatieverslagen in de natuurgebieden Karregat en Groote Wetering zie aldaar.

Blauw weeskind Catocala fraxini laken licht Stapst GW 4 9 2021 01aTot mijn spijt wederom een coronajaar met lockdown en zeer beperkte mogelijkheden voor gezamenlijke activiteiten. De binnen-activiteiten, zoals de gebruikelijke foto-puzzel-avond en een studie-avond over een specifieke insecten-orde, hebben we dit jaar niet gehad.

In kleine kring zijn de stapstenen van de Groote Wetering dit jaar enkele keren geïnventariseerd op insecten. Voor de vlinders heeft de val regelmatig gestaan, twee keer is het nachtvlinderlaken uitgezet. Eén keer voor de Jeugdnatuurwacht in het kader van Nationale nachtvlindernacht op 4 september 2021. De meest bijzondere nachtvlinder, die we zagen was het Blauwe weeskind. Helaas was de jeugd toen al naar huis. Het is een trekvlinder, die elders in het land meer gezien is, maar voor Noord-Brabant was dit de eerste. Een week later is er nog een in de Loonse en Drunense duinen gezien, meer waren er niet in N.Brabant. Een andere vlinder die op het laken kwam, was de Coronamot, een stuk kleiner dan het Blauwe weeskind (spanwijdte ca. 25 mm en ca. 90 mm.) en minder zeldzaam.

Net als vorig jaar zijn alle monitor-telroutes voor dagvlinders en libellen wel gelopen, ook de nachtvlindertellingen op de diverse plaatsen zijn gedaan. Herman telt de dagvlinders in het Kanaalpark al vijf jaar, een verslag daarvan staat op de site. Ook de verslagen over het Karregat en de stapstenen van de Groote Wetering staan (of komen) weer op de site.

We hebben een groeps-App waarmee we elkaar vragen kunnen stellen, tips over leuke waarnemingen uitwisselen en last-minute-afspraken maken. Er staan 22 leden op de ledenlijst van de insectenwerkgroep.

 

 

Het Kanaalpark heeft een lengte van ongeveer 7 km. en omvat drie soorten landschap:
- Een beekdallandschap in het zuiden dat begint bij Den Dungen ;
- Een dekzandlandschap dat in het middengedeelte van het Kanaalpark ligt;
- Een uiterwaardenlandschap in het noorden tot waar het Maximakanaal uitmond in de Maas.

In overleg met de Vlinderstichting zijn in 2016 twee monitorroutes vastgesteld:
Route nr. 2212 begint bij de Empelse sluis en omvat o.a. een deel van het dijktalud,
Route nr. 2213 loopt langs een waterpartij en bij de brug over het Maximakanaal, bij het pad naar de stadsboerderij. Beide routes lopen door het uiterwaardelandschap. Monitorroutes worden van april tot en met september wekelijks op dezelfde manier gelopen, waarbij de aanwezige vlinders geteld worden. Door de verschillen in landschapsgebied kan de vlinderpopulatie per gebied wat verschillen.

Groot koolwitje

 KoninginnepageBont zandoogjeGehakkelde aureliaKlein koolwitje

 

 

 

 

 

V.l.n.r. Groot koolwitje, Koninginnepage, Bont zandoogje, Gehakkelde aurelia, Klein koolwitje

 

Dagvlinders route 2212

Familie

Latijnse naam

Nederlandse naam

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Aantal telrondes

20

20

22

24

22

21

Pieridae

Pieris brassicae

Groot koolwitje

4

 

6

     

Pieridae

Pieris rapae

Klein koolwitje

40

52

55

56

96

51

Pieridae

Pieris napi

Klein geaderd witje

32

50

49

6

8

23

Pieridae

Gonepteryx rhamni

Citroenvlinder

     

3

2

 

Pieridae

Colias croceus

Oranje luzernevlinder

4

1

       

Lycaenidae

Polyommatus icarus

Icarusblauwtje

8

68

37

37

28

84

Lycaenidae

Aricia agestis

Bruin blauwtje

 

3

5

4

8

2

Lycaenidae

Celastrina argiolus

Boomblauwtje

           

Lycaenidae

Lycaena phlaeas

Kleine vuurvlinder

1

2

4

1

3

4

Nymphalidae

Aglais urticae

Kleine vos

1

2

2

 

1

 

Nymphalidae

Pararge aegeria

Bont zandoogje

 

1

1

1

1

2

Nymphalidae

Pyronia tithonus

Oranje zandoogje

 

2

1

 

3

2

Nymphalidae

Vanessa atalanta

Atalanta

3

3

2

6

16

18

Nymphalidae

Vanessa cardui

Distelvlinder

2

3

7

28

 

3

Nymphalidae

Aglais io

Dagpauwoog

1

7

6

1

5

3

Nymphalidae

Araschina levana

Landkaartje

   

1

     

Nymphalidae

Coenonympha pamphilus

Hooibeestje

       

2

15

Hesperiidae

Ochlodes Sylvanus

Groot dikkopje

     

1

 

1

Aantal soorten

10

12

13

11

12

13

 Sint JacobsvlinderSint JansvlinderGroot dikkopjeGele luzernevlinder

 

 

 

V.l.n.r. Sint Jacobsvlinder, Sint Jansvlinder (dag-actieve nachtvlinders), Groot dikkopje, Gele luzernevlinder 

 

Dagvlinders Route 2213

Familie

Latijnse naam

Nederlandse naam

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Aantal telrondes

20

20

22

24

22

21

Pieridae

Anthocharis cardamines

Oranjetipje

         

1

Pieridae

Pieris brassicae

Groot koolwitje

13

3

10

7

1

 

Pieridae

Pieris rapae

Klein koolwitje

58

38

82

92

131

42

Pieridae

Pieris napi

Klein geaderd witje

51

14

43

9

26

30

Pieridae

Gonepteryx rhamni

Citroenvlinder

 

1

1

3

 

1

Pieridae

Colias croceus

Oranje luzernevlinder

 

1

1

     

Pieridae

Colias hyale

Gele luzerne vlinder

   

1

     

Lycaenidae

Polyommatus icarus

Icarusblauwtje

1

51

22

16

7

11

Lycaenidae

Aricia agestis

Bruin blauwtje

   

4

2

1

 

Lycaenidae

Celastrina argiolus

Boomblauwtje

1

1

1

     

Lycaenidae

Lycaena phlaeas

Kleine vuurvlinder

4

7

5

3

6

3

Nymphalidae

Aglais urticae

Kleine vos

4

3

 

1

   

Nymphalidae

Pararge aegeria

Bont zandoogje

2

2

2

13

12

12

Nymphalidae

Pyronia tithonus

Oranje zandoogje

       

2

2

Nymphalidae

Vanessa atalanta

Atalanta

1

2

3

6

8

17

Nymphalidae

Vanessa cardui

Distelvlinder

4

5

2

13

   

Nymphalidae

Aglais io

Dagpauwoog

5

8

16

4

2

6

Nymphalidae

Polygonia c-album

Gehakkelde aurelia

       

1

2

Papilionidae

Papilio machaon

Koninginnepage

   

1

     

Hesperiidae

Ochlodes sylvanus

Groot dikkopje

     

2

4

3

Aantal soorten

11

13

15

13

12

12

 

Dagvlinders Route 2212 en 2213 bij elkaar opgeteld

Familie

Latijnse naam

Nederlandse naam

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Aantal telrondes

20

20

22

24

22

21

Pieridae

Anthocharis cardamines

Oranjetipje

         

1

Pieridae

Pieris brassicae

Groot koolwitje

17

3

16

7

1

 

Pieridae

Pieris rapae

Klein koolwitje

98

90

131

148

227

93

Pieridae

Pieris napi

Klein geaderd witje

83

64

92

15

34

53

Pieridae

Gonepteryx rhamni

Citroenvlinder

 

1

1

6

2

1

Pieridae

Colias croceus

Oranje luzernevlinder

4

1

1

     

Pieridae

Colias hyale

Gele luzernevlinder

   

1

     

Lycaenidae

Polyommatus icarus

Icarusblauwtje

9

119

59

53

35

95

Lyceanidae

Aricia agestis

Bruin blauwtje

 

3

9

6

9

2

Lycaenidae

Celastrina argiolus

Boomblauwtje

1

1

1

     

Lycaenidae

Lycaena phlaeas

Kleine vuurvlinder

5

9

9

4

9

7

Nymphalidae

Aglais urticae

Kleine vos

5

5

2

1

1

 

Nymphalidae

Pararge aegeria

Bont zandoogje

2

3

3

14

13

14

Nymphalidae

Pyronia tithonus

Oranje zandoogje

 

2

1

 

5

4

Nymphalidae

Vanessa atalanta

Atalanta

4

5

5

12

24

35

Nymphalidae

Vanessa cardui

Distelvlinder

6

8

9

41

 

3

Nymphalidae

Aglais io

Dagpauwoog

6

15

22

5

7

9

Nymphalidae

Araschina levana

Landkaartje

   

1

     

Nymphalidae

Coenonympha pamphilus

Hooibeestje

       

2

15

Nymphalidae

Polygonia c-album

Gehakkelde aurelia

       

1

2

Papilionidae

Papilio machaon

Koninginnepage

   

1

     

Hesperiidae

Ochlodes sylvanus

Groot dikkopje

     

3

4

1

Aantal soorten

12

15

17

13

15

15

 

Van beide routes samen het gemiddeld aantal getelde vlinders per telronde

(totaal geteld op beide routes/aantal keren geteld)

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

 

 

 

12

16

16

13

17

8

       

 

 Icarusblauwtje

Icarusblauwtjes copula Rolklaver

- In 2021 is voor het eerst is het Oranjetipje op een van de telroutes waargenomen.
- Zeven eerder waargenomen soorten zijn in 2021 niet op de telroutes waargenomen. Dit betreft de Oranje luzerne vlinder, de Gele luzernevlinder, het Boomblauwtje, het Landkaartje, de Koninginnenpage, de Kleine vos en het Groot koolwitje.
- Het Icarusblauwtje vloog volop in 2021 en is meer waargenomen dan in voorgaande jaren, evenals het Hooibeestje .
- De terugval van de Kleine koolwitjes ten opzichte van voorgaande jaren was opmerkelijk.
- De meest voorkomende vlinders van het Kanaalpark zijn het Klein koolwitje, het Icarusblauwtje en het Klein geaderd witje.

- Naast deze dagvlinders zijn er ook nachtvlinders te bewonderen, zoals o.a. de dag-actieve Sint-Jansvlinder en de Sint-Jacobsvlinder.

Herman van Eijck

 

 

 

Gal van de colanootgalwesp op zomereik
We weten het allemaal, 2020 was een bijzonder jaar. Het begon goed, vol plannen en een aantal nieuwe geïnteresseerde leden. Maar voor we goed en wel van start konden gaan in het vroege voorjaar kwam het coronavirus ertussen en werd het steeds lastiger om gezamenlijk iets te ondernemen. Alleen de puzzel-avond in februari is doorgegaan en een paar leden zijn in maart nog naar de jaarlijkse vlinderdag van de Vlinderstichting geweest. Op 26 september hebben we nog een excursie gehad, we gingen op zoek naar gallen en mijnen (en hebben die ook gevonden).

Toch is er dit jaar weer veel werk verzet, individueel of in kleine groepjes. Alle monitorroutes zijn gelopen: dagvlinders van de Groote Wetering, Heinis, Moerputten, Vlijmens ven en Kanaalpark zijn geteld, evenals de libellen in de Wamberg. Ook is er een nieuwe dagvlinderroute in een nieuw aangelegde vlinderidylle in den Bosch, die Marion de Maat, een van onze nieuwe leden, voor haar rekening zal nemen. De nachtvlinders zijn geteld in Haanwijk, Cromvoirt, Maliskamp (stapstenen Groote Wetering) en Nuland (Karregat), evenals in diverse privé-tuinen en incidenteel in de Wamberg. De jaarlijkse Nachtvlindernacht voor publiek hebben we niet kunnen organiseren. In het Karregat en de Stapstenen van de Groote Wetering zijn inventarisaties gedaan, verslag daarvan staat op de website.

Er is een groeps-app aangemaakt, waarmee we elkaar op de hoogte kunnen houden en ook melding kunnen doen van leuke waarnemingen. Er staan 22 leden op de ledenlijst.

Tineke Cramer

De individuele leden van de insectenwerkgroep hebben ook in 2019 weer trouw de verschillende monitorroutes gelopen. De dagvlinders van de Groote Wetering, Heinis, Moerputten, Vlijmens ven en Kanaalpark zijn geteld, evenals de libellen in de Wamberg. De nachtvlinders worden geteld in Haanwijk, Cromvoirt, Maliskamp (stapstenen Groote Wetering) en Nuland (Karregat). Hiermee is zoals elk jaar weer veel werk verzet.
Gezamenlijke activiteiten waren o.a. een puzzel-avond, waarop we samen de probleemfoto’s, voor zover mogelijk, hebben gedetermineerd, excursies naar de Wamberg en de Brand, een studie-avond over kevers. Een aantal werkgroepleden is naar de jaarlijkse dag van de Vlinderstichting geweest, waar we konden genieten van mooie films en interessante lezingen. Tijdens de Nationale nachtvlindernacht stonden we met onze opstelling bij boerderij Eygentijds (Kanaalpark), waar we ook op de open dag (15 september) een kraam bemanden.
Volgend jaar gaan een aantal werkgroepleden de Stapstenen van de Groote Wetering maandelijks inventariseren op insecten. En verder gaan we natuurlijk op dezelfde voet verder.
De werkgroep heeft momenteel 18 leden.

Lieveheersbeestje sTineke Cramer heeft tijdens de IVN-Klets van dinsdag 31 maart j.l. een interessante presentatie gegeven over Lieveheersbeestjes.

Als je deze presentatie hebt gemist of je wilt die nog eens nakijken, klik hier.

 

Sleedoornpage-3-8-2014-kopieOp 3 augustus 2014 stond er een excursie gepland met als doel het vinden van de Sleedoornpage. Dit is een vlinder met een vrij verborgen levenswijze. De naam zegt het al, zijn belangrijkste voedselplant is de Sleedoorn.

 

De mannetjes houden zich meestal op in de toppen van vrijstaande bomen, de vrouwtjes kun je vaker vinden in de struwelen. Omdat ze vaak lastig te vinden zijn, worden ze over het algemeen geïnventariseerd door het tellen van de eitjes. De (witte) eitjes overwinteren en zijn dan op de donkere Sleedoorntakken goed te zien. Het vrouwtje zet ze zorgvuldig een voor een af. In het voorjaar komen de eitjes uit, de rupsen zijn dan in ongeveer twee maanden volgroeid (o.a. afhankelijk van de temperatuur), waarna de rups verpopt. Na ongeveer een maand, in de loop van juli, is de vlinder dan gereed om uit te vliegen. Er vliegt altijd maar één generatie per jaar, ook nooit in grote aantallen.

 


Landkaartje  kopieHet eerste weekend van augustus heeft de Vlinderstichting aangewezen als tuinvlinder-telweekend. In het hele land tellen mensen alle vlinders in hun tuin.

Je krijgt zo een mooi beeld van de verspreiding over het hele land. Leden van de vlinderwerkgroep doen daar natuurlijk aan mee. Het leverde, ook door het warme weer, een mooi resultaat op. In de zeven verschillende tuinen van Louise, Evelien, Miranda, Titia, Patrick, Ad en Tineke werden samen de volgende vlinders gezien:

Kleine-vos_kopieHet weekend van 4-5 augustus was dit jaar het nationale tuinvlinderweekend. De Vlinderstichting vroeg iedereen dit weekend de vlinders in de tuin te tellen. Je krijgt zo een mooi beeld van alle tuinvlinders in het hele land. Iedereen kan meedoen, van klein stadstuintje tot uitgestrekte tuinen buitenaf. Een aantal leden van onze werkgroep doet daar trouw aan mee. Louise stond dit jaar ruimschoots aan de top met haar tuin in Helvoirt: zij telde maar liefst 39 kleine vossen!


Na de korte, maar heftige winter, werd het weer tijd voor onze werkgroep om de inventarisatie van de Kleine voorjaarsuilen in het Karregatnachtvlinders op te pakken.

Zolang het ’s nachts onder de 4 graden C. is, vliegt er niet veel. Omdat voor zaterdagnacht  (10 maart 2012) ongeveer 6 graden C. werd voorspeld, is besloten de lichtval in het Karregat te zetten. Van verschillende nachtvlinders is bekend dat ze op licht afkomen. Je ziet het o.a. vaak bij lantaarns. Onze lamp staat in een kist met een soort trechter, waardoor de vlinders in de kist belanden en er niet meer uit kunnen. De kist staat vol lege eierdozen, waartussen de vlinders zich schuil kunnen houden. Zondagochtend  in alle vroegte moest gecontroleerd worden of er vlinders in de val beland waren. We hoopten dat er enige exemplaren in zouden zitten…  Na telling bleken het er 111 te zijn, van acht verschillende soorten.

Rups_wilgenhoutvlinderDe Wilgenhoutvlinder (Cossus cossus) valt zo weinig op dat sommige mensen hem zelfs de Wilgenhoutrupsvlinder noemen. Dat komt omdat het leven van de vlinder kort en weinig spectaculair is. Daar staat tegenover dat de rups als hij aanwezig is sterk opvalt.

Het beestje kan wel zes jaar in een boom verblijven (wilg of populier) en groeit daarin uit tot een pinkdikke rups van ongeveer 10 cm lang.

Hij heeft een roodpaarse rugkleur en sterke kaken. Leeft zijn hele larveleven van niets anders dan hout. De vertering hiervan veroorzaakt een sterke azijnlucht in de buurt van de aangetaste boom.

Als een boom overbevolkt raakt met rupsen kun je ze zelfs overdag zien oversteken naar een volgende boom. Na de laatste vervelling eten ze zich nog eenmaal dik en rond en verpoppen dan in een cocon van houtsplinters vlak onder de bast van boom. Als ze dan enige tijd daarna uitvliegen hebben ze geen bek en kunnen dus geen voedsel tot zich nemen. Ze zoeken zo snel mogelijk een partner, planten zich voort en sterven na ongeveer vijf dagen als vlinder geleefd te hebben. De meeste schade doen ze aan levende, zieke bomen, maar af en toe vernielen ze de houtvoorraad van bezitters van open haarden.

Wat is/doet het IVN?

IVN 's-Hertogenbosch
IVN 's-Hertogenbosch is een vereniging met als doel natuur- en milieu-educatie.

Actieve vrijwilligers
IVN 's-Hertogenbosch bestaat uit actieve vrijwilligers. Onze vereniging kent zowel volwassen leden als jeugdleden.

Wat staan we voor?
Wij willen iedereen stimuleren de natuur te ontdekken rond de thema's beleving en educatie.

 

button lid worden button lid worden
button lid worden button lid worden button natuurbeleving voor bijzondere groepen

Facebook logo 150   facebookbutton

 

   

Contact met IVN 's-Hertogenbosch e.o.